مفاهیم تاب آوری اجتماعی
مفاهیم تاب آوری اجتماعی
دکتر جواد طلسچی یکتا؛ مدیر و مؤسس رسانه تاب آوری اجتماعی ایران
مفاهیم تاب آوری اجتماعی: تاب آوری مفهوم نسبتاً جدیدی است که از روانشناسی به علوم اجتماعی وارد شده است و به دنبال توصیف چگونگی بهبودی افراد از تروما است. مفاهیم تاب آوری اجتماعی در مورد درک چگونگی مقابله جوامع و افراد با خطرات و بلایای طبیعی و غیر طبیعی است. با این وجود، در پس این تعریف نسبتاً ساده، رنگین کمانی از معنا پنهان است. ریشه لاتین تاب آوری، resilire، به معنای «بازگشت» است. بنابراین تاب آوری ظرفیت مقاومت در برابر شوک، ظرفیت بازسازی افراد پس از آن، ظرفیت سازگاری و در نهایت ظرفیت حفظ یکپارچگی و بازگشت به حالتی که به عنوان تعادل در نظر گرفته می شود را شامل می شود.
مفاهیم تاب آوری اجتماعی، ظرفیت های شخصی افراد برای رویارویی با تغییرات اجتماعی نیست، بلکه منابع جمعی است که در اختیار آنهاست. تاب آوری اجتماعی یکی از ویژگی های اساسی جوامعی است که می توان آنها را موفق توصیف کرد، یعنی جوامعی که منابع لازم را برای زندگی کامل، سالم و ایمن برای اعضای جامعه فراهم می کند.
تعاریف تاب آوری اجتماعی
تاب آوری اجتماعی به عنوان مقاومت سیستم‌های اجتماعی در برابر رویدادهای فوق‌العاده استرس‌زا تعریف می شود. تاب‌آوری اجتماعی به معنای توانایی افراد و جوامع برای مقابله و سازگاری با چالش‌ها، فشارها و تغییرات اجتماعی است. مفاهیم تاب آوری در جامعه توانایی‌های افراد و جوامع برای ایجاد و حفظ روابط سالم، پشتیبانی اجتماعی، انعطاف‌پذیری و مشارکت در فرایندهای اجتماعی است. به طور کلی، تاب آوری اجتماعی افراد و جوامع را قادر می‌سازد تا بهترین و موثرترین پاسخ‌ها را در مواجهه با چالش‌ها و مشکلات اجتماعی ارائه دهند و از تغییرات مثبت استفاده کنند.
ادبیات تاب آوری
ادبیات تاب آوری را می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رشد طبیعی در شرایط سخت.
- فرایندی که طی آن یک فرد با محیط خودش در تعامل است تا یک تکامل مشخص ایجاد کند.
- سازگاری استثنایی علیرغم قرار گرفتن در معرض عوامل استرس زا.
این تعاریف مختلف نشان می دهد که گاهی اوقات تعیین حدود ادبیات تاب آوری و توافق در مورد مفهوم تاب آوری در جامعه چقدر دشوار است. زمانی که تاب آوری به عنوان «توسعه عادی در شرایط دشوار» تعریف می شود، مفاهیم تاب آوری اجتماعی را بیش از حد ساده می کند و تاب آوری را مترادف با سازگاری پیش پا افتاده در طول زندگی، صرف نظر از شرایط می کند. در حالی که تاب آوری به عنوان یک پدیده، شکلی از توسعه، ظرفیت یا حتی به عنوان یک فرآیند است. این به معنای در نظر گرفتن تعاریف تاب آوری اجتماعی از دیدگاه های بسیار متفاوت است.
فرهنگ تاب آوری
فرهنگ تاب آوری شامل این باور است که دانش فعلی قابل خطا است و به جای تمرکز بر نحوه اجتناب از اشتباهات، باید از اشتباهات درس گرفت. مفاهیم تاب آوری اجتماعی توسط گروه‌های مختلف تحقیقاتی به طور منحصربه‌فرد درک و اعمال می شوند و می توان آن را به عنوان یک فرآیند مداوم سازگاری، فقدان ساده اثرات منفی، وجود طیف وسیعی از ویژگی های مثبت مشاهده کرد. ۹ مولفه مشترک در ادبیات تاب آوری مطرح است:
- دانش محلی؛
- شبکه ها و روابط اجتماعی؛
- ارتباط؛
- سلامتی؛
- حکومت/ رهبری؛
- منابع؛
- سرمایه گذاری اقتصادی؛
- آمادگی؛
- نگرش ذهنی